Tikler
Bir tik, kontrol edilmesi zor olabilecek ani, tekrarlayan bir hareket veya sestir. Hareketleri içeren tiklere motor tikleri denir. Ses içeren tiklere sesli tik denir. Tikler basit veya karmaşık olabilir. Tikler, boğaz temizliği ve göz kısma gibi bir çoğunun kontrol edilemediği tekrarlanan hareketler veya seslerdir. Tiklerin ömrü genellikle bir yıldan az sürer ve bir kişi stresli, yorgun veya endişeli olduğunda genellikle daha kötü hale gelir. Tik bozuklukları erkeklerde önemli ölçüde daha sık görülür.
Tikler Değişebilir
Bir kişinin sahip olduğu tiklerin tipi zaman içinde değişebilir. Psikolog Alp Ardıç tiklerin ne sıklıkta gerçekleştiğinin değişken olduğunu ifade etmektedir. Tikler sık sık gelir ve gider ve bir kişi stresli veya endişeli olduğunda daha da kötüleşebilir. Bir kas veya kas grubunda ani hızlı, tekrarlayan kasılma olarak adlandırılan ve vücudun üst kısımlarında daha sık meydana gelen tikler çeşitlere ayrılır. Motorlu veya vokal olabilecek tik her zaman kısa, kontrol edilemez ve vücudun bir kısmı ile sınırlıdır.
Tik hareketi kökleşirse, etkilenen birey, oluşumundan nispeten habersiz olabilir. Tikler sıklıkla yüz ve hava geçişlerini içerir. En sık kullanılan tikler, tekrarlayan yüz buruşturma, göz kırpma, burnunu çekme, horlama, burun veya boğazda tıklanma, seğirme veya omuz silkmedir.
Çocuklarda Daha Fazla
Beş ila on iki yaş arası çocuklar daha fazla tike sahip olur. Erkekler kadınlardan yaklaşık üç kat daha fazla etkilenir. Tik, birey gergin olduğunda ortaya çıkar ve dikkat dağıtma ile azaltılabilir. Ankara bölgesinde tedavisi bulunan tikler hakkında; bireyin tik üzerinde belirli bir miktarda kontrol sahibi olduğunu bilmesine rağmen, hareketin veya seslendirmenin dürtüyü hafifletmesine izin verememesi söylenmektedir. Tiklerin çoğu muhtemelen psikolojik kökenli olsa da, fiziksel bozukluklarda da benzer tekrarlayan hareketler meydana gelebilir.
Tikin de Türleri Var
Bir tikin asla kaybolmayacağından endişelenmek tamamen normaldir. Neyse ki, genellikle durum böyle değildir. Tiklerin çoğu geçicidir. Bir seferde üç aydan fazla sürmezler. Basit motor tikleri, tek bir kas grubunu içerir. Kompleks motor tikleri genellikle birden fazla kas grubunu içerir ve hatta kişinin kasıtlı olarak tik yaptığı gibi görünebilir. Basit motor tikleri şunları içerir: burun kırıştırma, kafa seğirmesi, göz kırpma, dudak ısırma, yüz ekşitme, omuz silkme… Karmaşık motor tikleri ise şunları içerir: tekme, atlama gibi hareketleri taklit etmek…
Vokal tikler basit sesleri içerir. Karmaşık vokal tikleri daha anlamlı bir konuşmayı içerir. Basit ses tikleri ise; öksürme, boğaz temizleme, homurdanma, koklama, havlama, tıslama gibi sesleri içerir.
Karmaşık vokal tikler şunlardır: kelimeleri ve cümleleri tekrarlamak, hayvan sesleri çıkarmak…
Tik Bozuklukları Türleri
Birkaç tür tik bozukluğu vardır. Geçici tik bozukluğu en yaygın tik bozukluğu türüdür. Geçici bir tik bozukluğu ile tikler bir yıldan az bir sürede kaybolur. Kronik tik bozukluğu daha az yaygın bir tik bozukluğudur. Kronik tik bozukluğu ile tikler bir yıldan fazla devam etmektedir. Tikler motorlu veya vokal olabilir, ya da her ikisini de içerebilir.
Çoğu zaman tikli insanlar, tiklerinin şimdiye kadarki en kötü şey olduğunu düşünebilirler. Bu kaygılar gereksiz yere utanç hissine neden olabilir ve aslında tiki daha da kötüleştirir.
